رالی بی‌سابقه بیت‌کوین و امیدی تازه به تحول حقوقی–اقتصادی فناوری بلاکچین
برگردان به فارسی: حسن ایزدیافزایش چشمگیر قیمت بیت‌کوین بار دیگر امیدها را زنده کرده است که فناوری دفترکل دیجیتال (Blockchain) که زیربنای رمزارزها را تشکیل می‌دهد، بتواند انقلابی در ثبت مالکیت دارایی‌ها، از املاک تا اوراق قرضه، ایجاد کند.
در این میان، مفهوم «توکنیزاسیون» یا فرایند تبدیل دارایی‌های واقعی به نمایه‌های دیجیتال بر بستر بلاکچین، به یکی از کلیدواژه‌های پرکاربرد سال جاری در محافل مالی سنتی و رمزارزی تبدیل شده است. این شور و اشتیاق یادآور هیجانی است که چند سال پیش پیرامون کاربرد بلاکچین در حوزه‌هایی چون ردیابی محصولات کشاورزی در فروشگاه‌های Walmart یا دیجیتالی‌سازی سهام شکل گرفت—هیجانی که در عمل، زودهنگام و ناکام ماند.
رکود در توکنیزاسیون دارایی‌های واقعی
با وجود پیشرفت‌های فنی، توکنیزاسیون دارایی‌هایی فراتر از «استیبل‌کوین‌ها» (که در معاملات رمزارزی نقش معادل ارزهای واقعی را ایفا می‌کنند) طی سال‌های اخیر با رکود مواجه بوده است. طبق داده‌های پلتفرم rwa.xyz، تنها حدود ۶۷٬۵۳۰ نهاد—عمدتاً مؤسسات مالی—دارایی‌هایی را در قالب توکن نگهداری می‌کنند که استیبل‌کوین نیستند. این رقم معادل تنها ۰٫۰۰۳٪ از ارزش کل دارایی‌های جهان است. به گفته مؤسسه تحقیقاتی Opimas، بسیاری از شرکت‌های فعال در این حوزه در آستانه ورشکستگی قرار دارند.
یکی از عوامل اصلی این رکود، فضای نامطلوب مقرراتی در ایالات متحده بوده است. سال‌هاست که نهادهای نظارتی بانک‌ها را از ورود به حوزه رمزارز و ریسک‌های مرتبط با آن برحذر داشته‌اند. با وجود آنکه اوراق بهادار توکنیزه‌شده بر بستر بلاکچین اجرا می‌شوند و از نظر حقوقی تابع همان قواعد اوراق سنتی هستند، اما اغلب در کنار رمزارزها قرار گرفته و مشمول نظارت‌های سخت‌گیرانه شده‌اند. در نتیجه، بسیاری از ارائه‌دهندگان خدمات مالی ترجیح داده‌اند به‌جای ورود به این حوزه، در زمینه‌هایی چون هوش مصنوعی سرمایه‌گذاری کنند.
تغییر رویکرد مقرراتی و ورود بازیگران بزرگ
اما این وضعیت در حال تغییر است. با برنامه‌ریزی رئیس‌جمهور منتخب، دونالد ترامپ، برای ایجاد رژیم مقرراتی مساعدتر در حوزه رمزارزها، و همچنین ورود بزرگ‌ترین مدیر دارایی جهان، شرکت BlackRock، به عرصه توکنیزاسیون از طریق راه‌اندازی صندوق بازار پول توکنیزه‌شده، سایر بازیگران نیز به تکاپو افتاده‌اند.
چارلی یو، هم‌بنیان‌گذار rwa.xyz، می‌گوید:
«اکنون احساس می‌کنند که می‌توانند کاری انجام دهند و برنامه‌های خود را با سرعت بیشتری پیش می‌برند؛ در حالی‌که پیش‌تر فقط نظاره‌گر بودند. حالا دارند واقعاً اقدام می‌کنند.»
شتاب‌گیری زیرساخت‌های توکنیزاسیون
در ماه اکتبر، شرکت Visa پلتفرمی را معرفی کرد که به بانک‌ها امکان صدور توکن‌های مبتنی بر ارزهای رسمی را می‌دهد. در نوامبر، شرکت Tether (ناشر استیبل‌کوین) نیز پلتفرم توکنیزاسیون خود را راه‌اندازی کرد. در همان ماه، Mastercard اعلام کرد که شبکه توکن خود را با بانک JPMorgan Chase یکپارچه کرده تا تراکنش‌های فرامرزی بین کسب‌وکارها را بر بستر پلتفرم Kinexys (مبتنی بر بلاکچین) تسویه کند. این شرکت فرصت‌هایی برای گسترش چنین سازوکارهایی به سایر مؤسسات مالی نیز می‌بیند.
راج داموداران، معاون اجرایی بخش بلاکچین و دارایی‌های دیجیتال در Mastercard، می‌گوید:
«این یک روند روشن است که به‌طور مستمر توسعه خواهد یافت و مدل‌های کسب‌وکار جدیدی را آزاد خواهد کرد. این روند ماندگار است.»
طبق اعلام JPMorgan، پلتفرم Kinexys هم‌اکنون روزانه حدود ۲ میلیارد دلار تراکنش را پشتیبانی می‌کند.
چشم‌انداز رشد بازار توکن‌های مالی
موجی از صندوق‌های بازار پول—که بسیاری از آن‌ها در اوراق خزانه‌داری آمریکا سرمایه‌گذاری می‌کنند—در حال آماده‌سازی برای عرضه هستند. گروه مشاوره Boston Consulting پیش‌بینی می‌کند که ارزش دارایی‌های توکنیزه‌شده تحت مدیریت صندوق‌ها تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار برسد، در حالی‌که این رقم در حال حاضر حدود ۲ میلیارد دلار است.
برای افزایش کاربرد این توکن‌ها، کمیسیون معاملات آتی کالا (CFTC) در حال بررسی دستورالعمل‌های جدیدی برای استفاده از دارایی‌های توکنیزه‌شده به‌عنوان وثیقه است.
توکنیزاسیون همچنین به‌عنوان ابزاری برای افزایش نقدشوندگی دارایی‌ها، دسترسی بیشتر سرمایه‌گذاران، کاهش هزینه‌ها و زمان تراکنش‌ها مطرح شده است.
راب کروگمن، مدیر ارشد دیجیتال در شرکت Broadridge، که تاکنون تریلیون‌ها دلار قرارداد بازخرید (repo) را توکنیزه کرده، می‌گوید:
«توکنیزاسیون این دارایی‌ها، بهره‌وری طبیعی را ممکن می‌سازد. این تحول شاید حتی از اینترنت نیز بزرگ‌تر باشد. این یک بازاندیشی بنیادین در نحوه عملکرد بازارهاست.»
نقدها و ملاحظات حقوقی–اقتصادی
با وجود مزایای متعدد، برخی کارشناسان نسبت به توکنیزاسیون برخی دارایی‌ها تردید دارند. کارلوس دومینگو، مدیرعامل پلتفرم Securitize، نسبت به توکنیزاسیون املاک دیدگاه مثبتی ندارد. نوئل آچسون، نویسنده خبرنامه Crypto is Macro Now، معتقد است که توکنیزاسیون سرمایه خصوصی «بیشتر شبیه راه‌حلی است که به‌دنبال مسئله می‌گردد». چرا که بسیاری از شرکت‌های خصوصی سهام خود را فقط به شرکای منتخب واگذار می‌کنند و تمایلی ندارند این سهام در بازار آزاد معامله شود. او همچنین به این نکته اشاره می‌کند که خرید بخشی از یک اثر هنری توکنیزه‌شده مانند یک تابلو پیکاسو، لذت تماشای واقعی اثر را از خریدار سلب می‌کند.
در مقابل، توکنیزاسیون می‌تواند برخی ریسک‌ها را کاهش دهد. چارلی یو توضیح می‌دهد که افزودن قابلیت برنامه‌ریزی به توکن‌های بلاکچینی، امکان خودکارسازی فرآیندها را فراهم می‌کند و می‌تواند ریسک طرف مقابل را کاهش دهد؛ برای مثال، دارایی‌ها می‌توانند در حساب‌های امانی قرار گیرند و تنها پس از تحویل کالا آزاد شوند.
آینده تنظیم‌گری و تحول زیرساخت‌های پرداخت
تحلیل‌گران شرکت Capco نیز بر این باورند که سیستم‌های پرداخت الکترونیکی که دهه‌ها پیش طراحی شده‌اند، نیازمند نوسازی هستند. استفاده از بلاکچین برای «برنامه‌پذیر کردن پول» می‌تواند بهره‌وری در فرآیندهای پرداخت را بهبود بخشد—هرچند این تحول زمان‌بر خواهد بود.
ارویناس جاناویسیوس، مدیر ارشد Capco، می‌گوید:
«فرصت‌های زیادی وجود دارد، ما با آن مخالف نیستیم؛ اما هنوز کارهای زیادی باقی مانده است.»
https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-12-27/tokenization-has-become-wall-street-s-latest-favorite-crypto-buzzword?utm_source=chatgpt.com&embedded-checkout=true
